می توان دولت را اربعینی کرد نه اربعین را دولتی
قائم: اینکه از «مردم» و «جریان مردمی» سخن می گوییم، سخن از یک نظام اندیشه جامع، متعالی و مبتنی بر اصول است، ما اعتقاد داریم که می توان دولت را اربعینی کرد، نه اینکه اربعین را دولتی کنند، اربعین جلوه درخشان به میدان افاده و استفاده آمدن مردم است.
بی شک در اربعین یک هزاروچهارصدوچهل چهار هجری قمری، یک حماسه کم نظیر فرهنگی اجتماعی رقم خورد. خورشید حماسه اربعین، آن چنان درخشش و تلألؤ دارد که هیچ چشم بینایی آنرا انکار نخواهد کرد، بااینکه خناثان و ناکسان، خفاش صفت، چنگ بر چهره این خورشید کشند...
دوم
متأسفانه هیچ مرجع رسمی و قابل اعتمادی که با مناط علمی و مشخص، آمار و اطلاعاتی از حجم زوار، میزان حضور و... بدهد در این سال ها شکل نگرفته است و گاه شاهد آمار متناقض و متعارض هستیم، اما مشاهدات میدانی، حاکی از افزایش قابل توجه زوار در اربعین امسال است؛ مشاهده ازدحام بی سابقه و انبوه جمعیت در مرزها، باوجود افزایش مرزهای خروجی و راه اندازی سه مرز جدید، خصوصاً مشاهدات مرز خسروی، در روزهایی بمراتب زودتر از سالهای گذشته، حجم ماشین هایی که در کوچه پس کوچه های مهران، جا گرفته اند و این شهر را به یک پارکینگ شهر بزرگ تبدیل نموده اند، انبوه جمعیتی که در نجف، کربلا و خصوصاً بین الحرمین، مشابهش را فقط در روز اربعین شاهد بودیم و... همه مؤیدات محکم همین گزاره است که امسال اتفاقی فراتر از همه سالهای گذشته رقم خورد.
و البته ورود اربعین به ایام تعطیلی مدارس و دانشگاه ها و امکان حضور خانوادگی و نیز شوق مضاعف و انباشت شده مردم به زیارت به دلیل تعطیلی دوساله در روزهای کرونا، زمینه های این حضور را فراهم کردند.
سوم
این که خدمات این دولت در اربعین امسال، غیرقابل مقایسه با سالهای گذشته و جماعت پیشین بود، مسأله ای است که هر ناظر منصفی، دور از غرض ورزی های سیاسی به آن اقرار می کند.
از برداشتن ویزا و تسهیل تمدید گذرنامه و صدور گذرنامه موقت تا برداشتن عوارض آزادراه ها، افزایش مرزهای خروجی و اهتمام ویژه ای که در خیلی از مسؤولان کشور به خوبی مشهود بود، تا جایی که عمده بدنه دولت، درگیر مسأله اربعین بودند. در نگاه کلان، حقیقتاً چنین شرایطی در گذشته قابل تصور هم نبود.
البته که توقع عامه مردم نجیب و دوست دار سیدالشهداء(ع) هم همین بود که این دولت تمام قد پای این ابررویداد جهانی بیاید و بایستد...
چهارم
اما همه آنانی که این سال ها با اربعین زندگی کرده بودند، نگران اژدهای هفت سری بودند که می توانست معجزه عصای موسای اربعین را هم ببلعد! اژدهایی که قبل تر هم معجزات دیگری را خاموش کرده بود...
همان اژدهایی که سالیانی نه چندان دور شعله های جهادسازندگی را خاموش کرد، معجزه راهیان نور را فرونشاند، روزی خیرین را پس زده بود و روزی دیگر بانیان را...، در همین حوالی پرسه می زد، گاه از دفتر فلان وزیر بیرون می آمد و گاه از پشت دیگروکیل... اژدهایی که اتفاقاً در هیبت و صورت، خیلی آدمی زاد می نمایید! گاه کت وشلوار مرتبی بر تن و گاه عبا و عمامه ای بر سر...
از قضا این اژدها آن قدر فراجناحی است که چپ و راست هم نمی شناسد، خودش را در زیر هر ردائی که جا شود، می کشاند...، مگر آن که عرصه را بر آن تنگ نماییم و بستری برای حضورش مهیا نگردانیم...
پنجم
این جماعت دل واپس و همیشه نگران، از ماه ها و روزها قبل نگرانی خودرا فریاد کردند و بر سر هر کوی و برزنی، هر به ظاهر دل سوزی را که دیدند، از باب النصیحة لأئمة المسلمین، درددل کردند و عقده دل گشودند... و الحق که برای این درد، هم دردان خوبی یافتند، بااینکه دوا کم تر... شاید برای نخستین بار بود که رییس دولت و معاون اول رییس و دیگر معاونان و دیگران و دیگران، برای شنفتن حرف جماعتِ اربعینیِ پاپتی، وقتی گذاشتند و آغوشی گشودند و...
اما چه حاصل که در هر نشست و برخاستی، سایه شوم آن اژدهای هفت سر را در گوشه ای از جلسه، حس می کردی...
ششم
شد آن چه نباید می شد و آن اژدهای هفت سر که تجلی اذناب ابلیس است، همان که یک سرش نفوذ است و یک سرش نفاق و سر دیگر تزویر و ریا و چاپلوسی و دیگرسرش زرپرستی و زورمداری و... در این حوزه مبارک و میدان نورانی، مجال جولان یافت... اعوان و انصار خویش را به خوبی در گوشه و کنار این پهنه، جانمایی کرد... تا جایی که رستم دستان دولت را هم زمین گیر کرد...
ششم، یک
آثار و بقایای سوءتدبیر روز گذشته امتداد یافت، اربعین را هم چنان «بحران» دیدند و ذیل بخش «امنیتی و انتظامی» وزارت کشور تدبیرش کردند؛ برای «فرهنگی ترین» پدیده عصر حاضر، «امنیتی ترین» ساختار را در نظر گرفتند و بالتبع نگاه «امنیتی» در تمام عرصه ها بر نگاه «فرهنگی و اجتماعی»، سایه انداخت.
ششم، دو
باز هم تحلیل ها و برداشت های «تهدیدمحور» بر سویه ها و سیاست های «فرصت محور» غالب شد و یک ظرفیت و فرصت بی نظیر، را در قامت یک تهدید ارزیابی کردند...
ششم، سه
بااینکه امر اربعین، اتفاقی است عظیم که پشتیبانی، تسهیل گری، زمینه سازی و همراهی دولت ها را می طلبد، اما نقش اصلی را در این میانه، مردم بر عهده دارند و اگر دولت، نقش مکمل، محامی و استراتژیک خودرا به درستی درنیابد، بالتبع نقش مردم را هم به درستی فهم نخواهد کرد و زمینه را برای ایجاد دوگانه ای نامطبوع فراهم خواهد کرد، «اربعین دولتی، اربعین مردمی»؛ سیاست ها و راه بردهایی که منجر به پس زدن مردم می شود، تا جایی که جماعتی در سیارات دور و کرات دورتر جایی دور هم می نشینند و تصمیم بر ممنوعیت برگزاری موکب در شهر مهران می گیرند! این سوءتدبیر تا آن جا پیش می رود که امسال مکرراً ترکیب واژگانی جدیدی را بر سر در موکب ها نظاره می کردی: «موکب مردمی...»؛ بی چاره را ناچار کرده ایم مردمی بودنش را فریاد بزند و در چشم مخاطب کند تا مبادا زوار او را هم با موکب فلان سازمان و دیگر نهاد و آن یک بانک و... اشتباه بگیرند... ناچار است برای صیانت از جای گاه و نقش مردم در این حماسه، بجنگد تا این اژدها او را هم نبلعد...
این امر، اتفاق جدیدی نیست، دیروزِروز هم شاهدش بوده ایم، اما امروز یک تفاوت شگرف را شاهدیم؛ یک جریان «خودمردم پندار» حرفه ای شکل گرفته است و مردمی های روز گذشته، بمراتب خطرناک تر از دولتی های آن روز، مغازه های دونبشی را راه انداخته اند که در یک نبش آن پشت پیش خوان نهاد و سازمان و اداره خود می نشینند و در نبش دیگرش، خیریه ای زده اند یا هیأتی یا موکبی... یا به هر نحو، مؤسسه ای مردم نهاده!؛ قلعه حیوانات جورج اورول را که یادتان هست؟ آخرین نسخه فارسی اش را به بهترین شکل ویراستاری کرده اند به چاپ رسانده اند!
ششم، چهار
مدیریتی که بواسطه دوربودن مدیران از میدان عینی، ملموس و حقیقی اربعین، گرفتار سوءتدابیر شگفتی سازی گشت. بااینکه خوشحال بودیم دولتی بر سر کار آمده است که خیلی از چهره های آنرا در راه پیاده روی دیده ایم، اما کار و تصمیم، باید دست کسانی می بود که حداقل یک دفعه با زن و بچه و خانواده از یکی از مرزهای زمینی عبور کرده باشد، مسیر جاده ها را نه با بالگرد و هواپیما و... نه با راننده و خدم و حشم و محافظ و... نه، خودش ناشناس، پشت فرمان نشسته باشد و تا مرز رسیده باشد، در مهران یا خرمشهر، دنبال جای پارک گشته باشد، در میانه گیت های مرزی، معطل شده باشد، حالا نه با کامیون و حتی اتوبوس، اما با ون یا سواری عراقی راهی نجف شده باشد، شب را در میانه موکب ها خسبیده باشد، و خلاصه اینکه با اهل و عیالش خاک این مسیر را خورده باشد...
ششم، پنج
«عدم دیده بانی و آینده نگری»، آفت دیگری است که در خیلی از عرصه ها گریبان مدیران ما را چسبیده است؛ در این جا هم نگاه نقطه ای و نه خطی آفت خیلی از تصمیمات شد؛ اخبار و روایت های نقطه ای و خرد، اجازه نگاه کلان و تصویر هوایی را گرفته بود و انگار برج دیده بانی یا خالی از دیده بان بود یا دیده بان گرفتار ضعف بینایی... انگار که خبر از سیل مهیبی به گوش مان رسیده باشد و بدون احتساب فاصله مبدأ حرکت سیل تا شهر، در ستاد بحران شهر نشسته باشیم و بگوییم این جا که از سیل خبری نیست!
ششم، شش
«عدم انعطاف» در راه بردها و تصمیمات قصه پرغصه دیگری است که باز هم...؛ آن قدر خشک و مکانیکی تصمیم می گیریم که حواس مان نیست شاید این اطلاق احکام صادره از ما، شاخ و برگی را خواهد شکست، خصوصاً در ساحتی که میدان تصمیمات نرم و ارگانیک است... همه جا را پادگان می انگاریم و می خواهیم همه را بشین وپاشو بدهیم! برادرجان! خادمی این بارگاه آدابی دارد... ابتدا باید باور داشته باشی که زائر محترم است، عاقل است، بلوغ اجتماعی دارد و بعد مبتنی بر این بلوغ اجتماعی جمعی، عرصه را برای او وصف کنی، او خودش با تو همراه خواهد شد... در خیلی از موارد، نیازی به تجویز و امر و نهی و باید و نباید نیست... قانعش کن، ببین تا کجا با تو خواهد آمد...
ششم، هفت
عنوانی داریم به نام «اتاف» که مخفف «ارزیابی تأثیرات اجتماعی فرهنگی» یک سیاست، تصمیم یا اقدام است، امری که ظاهراً تا حالا به آن فکر هم نکرده ایم، چونکه احساس می کنی مسؤول، حواسش نیست که حرف ها و اظهارنظرهایش چه تبعات و پیامدهایی دارد، نمی داند که مردم روی حرف هایش حساب می کنند، روی آن برنامه ریزی می کنند، متوجه نیست که بالاترین سرمایه اجتماعی نظام که اعتماد عمومی مردم هست را دارد به بازی می گیرد.
ششم، هفت، یک
وقتی ناگهانی و مفاجاةً اعلام می کند که اتوبوس دربستی، مطلقا ممنوع! مطمئن می شوی دور میزِ تصمیم گیری، کسی تا حالا با مسجد محلش یک اردوی شاه عبدالعظیم هم نرفته است! اگر مسجد رفته باشد...
ششم، هفت، دو
وقتی یادت می رود که «النجاة فی الصدق» و یادت می رود که در چه قرن و سالی زندگی می کنی، زل می زنی به چشمان دوربین و اعلام می کنی همه مرزها تا اطلاع ثانوی بسته اند! و حواست نیست که هر زائری که از مرز عبور می کند، اسلحه ای در دست دارد که از بازبودن مرزها، در لحظه فیلم و گزارش می رود!
و حواست نیست که در زمره چه جماعتی در تاریخ قرار می گیری، از سدکنندگان سبیل زیارت حسین(ع)
ششم، هفت، سه
وقتی ناگهان اعلام می کنی که صورت حساب اتوبوس ها برای اتوبوس ها صادر نمی گردد، باز هم با تبعات حرفت واقف نیستی...
ششم، هفت، چهار
وقتی ناگهان اعلام می کنی گذرنامه ها دیگر تمدید نخواهند شد، چیزی از نتایج تصمیمت نمی دانی...
ششم، هفت، پنج
وقتی باز هم ناگهان پیامک انبوه می زنی که مرزها باز هستند و بفرمایید... ناخودآگاه مخاطب را یاد آن حکمت مولا می اندازی که لَا یُرَی الْجَاهِلُ إِلَّا مُفْرِطاً أَوْ مُفَرِّطاً...
ششم، هفت، شش
و تو خود بشمار این صف طویل را...
هفتم
این که از «مردم» و «جریان مردمی» سخن می گوییم، سخن از یک نظام اندیشه جامع، متعالی و مبتنی بر اصول است، ما اعتقاد داشتیم و داریم که می توان دولت را اربعینی کرد، نه اینکه اربعین را دولتی کنند، اربعین جلوه درخشان به میدان افاده و استفاده آمدن مردم است و این الگو را می توان در خیلی از صحنه های دیگر به عرصه آورد.
جریان مردمی، امروز به برکت انقلاب حضرت روح الله و جان به خون خفته هزاران نازنین جوان به چنان بلوغی رسیده است که برای حل مسائل مختلف، راه های متنوع و خلاقانه دارد، این جریان هوشمند است، مسأله شناس است، تکلیف محور است، معطل پیچیدگی های بروکراتیک نمی ماند، خالصاًلله به میدان می آید، چون از درون مردم برخاسته، پذیرش مردم را به همراه دارد، در لایه های مختلف حکم رانی از سیاستگذاری و تنظیم گری تا قانون گذاری و تسهیل گری می تواند بازوی حاکمیت باشد و بنابر فرمایش حضرت آقا، این جریان باید هدایت آحاد را بر عهده داشته باشد...
برخلاف سخن جماعت روشنفکرمآب سترون، در اربعین هر آن جا که با الگوی صحیح، مردم را میدان دادیم و به آستانه الگوی حکم رانی مردمی نزدیک شدیم، توفیق یافتیم، هر کجا که با قواعد مدیریت جهادی عمل کردیم، توفیق داشتیم و از قضا هر کجا که به اصول نظام بروکراتیک ناکارآمد تن دادیم، میدان را از دست دادیم...
و برای چندمین مرتبه با صدای بلند و رسا اعلام می نماییم که جریان مردمی، شایستگی، آمادگی و توانایی راه بری میدانی اربعین را دارا می باشد، به شرط آن که دولت مردان ما این جریان را باور کنند و برای این حضور زمینه سازی و پشتیبانی لازم را به عمل آورند، که لولاحضور الحاضر...
هشتم
بی شک در اربعین یک هزاروچهارصدوچهل چهار هجری قمری، یک حماسه کم نظیر فرهنگی اجتماعی رقم خورد.
خورشید حماسه اربعین، آن چنان درخشش و تلألؤ دارد که هیچ چشم بینایی آنرا انکار نخواهد کرد، بااینکه خناثان و ناکسان، خفاش صفت، چنگ بر چهره این خورشید کشند...
یُرِیدُونَ لِیُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ کَرِهَ الْکَافِرُونَ