یک قرار عاشقانه در گلزار شهدا
قائم: گلزار شهدای بهشت زهرای تهران مدفن بالاتر از 30 هزار شهید دفاع مقدس است. جایی که شب های جمعه با حضور زوار و خانواده های شهدا حال و هوای عجیبی به خود می گیرد.
خبرگزاری مهر؛ گروه مجله - زهرا افسر: راستش را بخواهید یاد «ارمیا» رضا امیرخانی افتاده بودم. شخصیتی که تا پیش از این فکر می کردم ساخته ذهن نویسنده بوده و احتمالا جناب امیرخانی، خلقیات خاصی را از عده ای دیده و آنرا گرفته و در شخصیت ارمیا گسترش داده. مگر می شود یک نفر این قدر سیمش به آسمان وصل باشد؟! اما در یک گردش چند ساعته در پنج شنبه بعدازظهری که در تمام وسعت ۸۰۰ کیلومتری تهران بیشتر از ۹ میلیون شهروند تهرانی داشتند زندگی های روزمره شان را مثل همیشه می گذراندند، همه چیز برایم عوض شد. من از بین آن هفتصد و خرده ای کیلومتر مربع، گوشه ای دنج در جنوبی ترین نقطه تهران را برگزیده بودم که در جمع آدم هایی که در مقیاس آن ۹ میلیون و خرده ای جمعیت تهران اصلاً به چشم نمی آیند، چند ساعت وقت بگذرانم. به قول آن شاعر که اظهار داشت: «هر شب میان مقبره ها راه می روم / شاید هوای زیستنم را عوض کنم»؛ حالا من یک شب از آن «هر شب » های کسانیکه پاتوق شان گلزار شهدای بهشت زهرای تهران است را برگزیده بودم، شاید هوای زیستم را عوض کنم.
آن شخصیت معروف رمان های رضا امیرخانی، در رمان «بیوتن»، آن جا که برای دیدار دوستی به آمریکا رفته، دفترچه تلفنی همراهش است که شماره های آن عجیب اند. شماره هایی که همه با پیش شماره های شبیه به هم نوشته اند، توجه شخصیت دیگری از داستان را جلب می کنند و وقتی علتش را از «ارمیا» ی قصه می پرسند، در جواب می گوید که آن شماره ها، شماره دوستانش است که خیلی وقت است از آسمان دارند با او حرف می زنند. شماره هایی که به جای خط تلفن، نشانی قطعه و شماره قبر هر کدام از رفیق هایی است که شهید شده اند. ارمیای قصه تا وقتی ایران بود، پاتوقش گلزار شهدای بهشت زهرای تهران بود و هم دم همیشگی اش رفقایی که از وقتی به گلزار شهدا نقل مکان کرده بودند، دست شان در دوستی و رفاقت و راه انداختن کارهای دنیایی بازتر بود.
ماجرا از این جا آغاز شد که پاپیچ یکی از دوستانم شدم که هر هفته زائر گلزار شهدای بهشت زهرا بود و تصاویرش را در شبکه های اجتماعی به اشتراک می گذاشت. رفتار ارمیاهای شهر برایم عجیب نبود. کسانیکه رفقا و هم رزمان شان را روزگاری در جبهه های جنگ از دست داده اند و حالا دل خودش کرده اند به همین که هفته ای یک مرتبه پای مزار رفقای قدیمی بنشینند. اما این دوستم که می گویم یک دهه هفتادی است که به هیچ وجه در زندگی اش «جنگ» را لمس نکرده است. آن هم یکی از آن اواخر هفتادی ها که از وقتی به سن نوجوانی و درک آدم ها و محیط اطرافش رسیده، اصلاً حال و هوای جنگ در جامعه به آن شکلی که در دهه شصت و هفتاد بوده، نبوده است.
پاپیچش شدم که علت این قرارهای هفتگی که با خودش دارد چیست. سر صحبتش برایم باز شد و از حال و هوای گلزار شهدا و بهشت زهرا در شب جمعه ها برایم تعریف کرد و کلی تصویر و ویدئو نشانم داد از آدم هایی که قرارهای هفتگی خاص با خودشان دارند و بهترین نقطه ی تهران برای خلوت کردن با خودشان را پیدا کرده اند. همین هم سبب شد که پس از عمری باردیگر پایم به بهشت زهرای تهران باز شود.
از آن جایی که کم تر کسی از نزدیکان و بستگانم در بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شده، کم تر تاکنون پایم به آن باز شده است. شاید بیشتر از پنج سال پیش بود که جهت شرکت در مراسمی به گلزار شهدا آمدم و تازه ترین تصویرم از این مکان، همان است.
وارد بهشت زهرا که شدم اول ازدحام جمعیت توجهم را جلب کرد. جمعیتی که هر چقدر باشد، نباید در آن وسعت بهشت زهرا این طور به چشم بیاید اما انگار خیلی از مردم تهران، شبهای جمعه قرارهای دوستانه و فامیلی با عزیزان از دست رفته شان دارند. با تاکید بر احادیث و روایاتی که از معصومین (ع) در اینباره است، زیارت اهل قبور در شبهای جمعه بیشتر از دیگر روزهای هفته در میان مردم جا افتاده و برای خیلی از خانواده هایی که نزدیکان شان در خاک آرام گرفته اند، شبهای جمعه بهشت زهرا به یک قرار ثابت تبدیل گشته است.
با ماشین خودم را به نزدیکی گلزار شهدا رساندم. هر چه به گلزار نزدیک تر می شدم، حال و هوای آن بیشتر به چشم می آمد. از ماشین پیاده شدم. بسمت قطعات گلزار شهدا، چند دقیقه ای را پیاده رفتم. واقعاً حال و هوای بهشت زهرا با کل تهران فرق دارد و حال و هوای گلزار شهدا با تمام بهشت زهرا.
گوشه گوشه ی گلزار شهدا پر بود از آدم هایی که پیدا بود هر کدام داستان خویش را دارند. از آدم هایی که تک و تنها بین قبور شهدا راه می رفتند و گاه و بی گاه بالای سر مزاری مکث می کردند و چیزی زیر لب می خواندند. آدم هایی که معلوم بود این قرار هفتگی برایشان حکم خلوت کردن و فکر کردن به حال و هوای خودشان است. تا زوج هایی که دوتایی بالای سر مزاری نشسته بودند و هر کدام جدا با رفیق آسمانی شان نجوا می کردند. و البته پیرزن ها و پیرمردهایی که هم از سن و سال شان و هم احترامی که زائرین و راهنماهای گلزار می گذاشتند، می شد فهمید که پدران و مادران شهدا هستند.
چه حس خوبی است این که می دانی هنوز سایه کسانیکه شهید به دنیا آورده و پرورش داده اند، از سر این شهر کم نشده است. عمرشان دراز، اما دور نیست روزگاری که این شهر فقط قاب تصاویری از مادرانی داشته باشد که روزی فرزند برومندشان را برای پاسداری از مرزها و مردم کشور فدا کرده اند. مادرانی که می توانند الگوهای تربیت فرزند، رشادت و ایستادگی باشند.
چیزی که در گلزار شهدای بهشت زهرا توجهم را جلب کرد، احترام فوق العاده به این پدرها و مادرها بود. از احترام های کلامی راهنماهای زائرین و مردمی که برای زیارت قبور شهدا آمده بودند، تا فضاهایی که معلوم بود برای آسایش و راحتی آنها تدارک دیده شده است. همچون کانکس هایی که آنها می توانستند در آن استراحت کنند و خستگی پیاده راه رفتن و ایستادن در گلزار شهدا را از پاهای کم رمق شان بیرون کنند. کانکس هایی که بعضی شان به محل هایی برای پذیرایی از زائرین گلزار هم تبدیل گشته بود.
از همان آخرین تصویری که از گلزار شهدا در ذهنم مانده، چند چیز را بعنوان شاخصه های این گلزار به یاد دارم که فکر می کنم تمام کسانیکه به این جا آمده اند، گلزار شهدا را با این مشخصه ها در خاطره ثبت کرده اند. سازه های آلومینیومی بالای سر قبور که قاب عکس شهید و چیزهای دیگری به سلیقه خانواده شهید در آن قرار می گیرد. قبرهایی که ضمن شبیه بودن، هر کدام سر و شکل خاص خودشان را داشتند و سایه بان هایی که خانواده ها برای قبور شهدایشان فراهم نموده بودند. همه این هایی که خود خانواده ها ساخته بودند، شناسنامه گلزار شهدای بهشت زهرا بود. چیزی که چندین سال پیش رهبر انقلاب هم تاکید کردند که نباید گذاشت که از بین برود. همان سال هایی که صحبت از یکسان سازی قبور شهدا بود و قرار بود که همه قبرها یک شکل شوند و این مشخصه های منحصر به فرد از بین بروند.
حالا اما ماجرا فرق کرده است. انگار حرف رهبر انقلاب و خانواده های شهدا اثر خودش را گذاشته. از همان دوستی که هر هفته زائر گلزار بود و بهانه این هفته آمدنم شده بود شنیده بودم که حتما باید به قطعه ۵۰ سر بزنم. می گفت حس و حال و ظاهرش با بقیه قطعات گلزار فرق دارد. واقعاً هم همینطور بود. وقتی پا به قطعه ۵۰ می گذارید، متوجه این تفاوت می شوید. همان اول که محوطه ای سنگ فرش شده به نام «صحن امام روح الله (ره)» را می بینید که خانواده ها بر آن زیرانداز انداخته و مشغول استراحت یا عبادت اند. بعلاوه شکل و شمایل خود قطعه ۵۰ هم تفاوت هایی دارد. از راهنماهای گلزار شنیدم که علت این تفاوت بهسازی قبور است که در این قطعه انجام شده است. سازه های آلومینیومی که شناسنامه گلزارند سر جایشان بودند. سایه بان ها به شکل مدرنی نو شده بودند اما در طراحی آن تلاش شده بود، شکل و شمایل همان سایه بان های مردمی حفظ شود. سطح قبور شهدا در این قطعه هم سطح بود اما تفاوت در شکل و شمایل قبور همان بود که بود. انگار فقط آنها را هم ارتفاع و هم سطح کرده بودند. از دیگر مشخصه هایی که به چشم می آمد و خودنمایی می کرد، تابلوهایی بود که شبیه تابلوهای دوران جنگ ساخته بودند و روی شان جملاتی را نوشته بودند که جوان های رشید این مرز و بوم، سی و چند سال پیش روی تابلوهای چوبی جبهه ها می نوشتند و انگار هنوز همین جملات هستند که خط فکری و زندگی ما را مشخص می کنند. هم چنین نشیمن هایی که در قطعه ۵۰ طراحی و کار گذاشته شده بود، شبیه به جعبه های مهمات جنگی بود که بیشتر حس و حال دوران دفاع مقدس را زنده می کرد.
اما به نظر من یکی از غمگین ترین مشخصه های گلزار شهدای بهشت زهرا اسم معبرهای بین قطعات بود. تابلوهایی که به اسم مناطق جنگی دفاع مقدس نام گذاری شده بودند. معبر «فکه»، «بازی دراز» و…. وقتی علت نام گذاری را از یکی از راهنماهای گلزار پرسیدم گفت این معبرها هر کدام نزدیک قطعاتی هستند که بیشتر شهدای آن قطعه در نزدیکی آن مناطق جنگی جان شان را فدا کرده اند.
موقع برگشت، وقتی از معبر فکه رد می شدم، دیگر آن آدمی که چند ساعت پیش به این گلزار آمده بود، نبودم. حالا احساس می کردم که واقعاً در فکه ای قدم می زنم که در وجب به وجبش از خون جوانان وطن لاله دمیده. حس و حال قدم زدن در مکانی که روح بیشتر از ۳۰ هزار شهید دفاع مقدس در آن آرام گرفته است، حس و حالی نیست که بتوان آنرا با کلمات بیان کرد. حالا من هم دقیقا احساس همان دوستی را دارم که می گفت نمی تواند به حرف برایم از حس و حال شب جمعه های گلزار شهدا بگوید. تجربه ای است که باید در فضایش قرار بگیری و با تمام وجود حسش کنی.
منبع: قائم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب