شریعتی و باور به دموكراسی رادیكال
به گزارش قائم «مردم» در اندیشه شریعتی از جهان بینی فلسفی او می آید؛
آنجا كه می گوید در جهان بینی توحیدی و در خوانش قرآنی در حوزه های تاریخی، اجتماعی و اقتصادی می توانید جای «الله»، «ناس» را بگذارید؛ یعنی در همه عرصه های تاریخی، اجتماعی و اقتصادی مردم نمایندهٔ خدا هستند یا اراده و دست خدا از آستین خلق برون می آید. بدین سان مبنای مردم سالاری در اندیشه شریعتی نوع جهان بینی و هستی شناسی او، یعنی توحید، است. دكتر شریعتی در آن مقطع مشخص تاریخی نیل به دموكراسی را با طی یك دوره گذار ممكن می دانست. و این «تز» تحت تاثیر جنبش های رها شده از استعمار كه در كنفرانس باندونگ ۲۴ كشور آسیایی و افریقایی و بعدها جنبش «غیرمتعهدها» به رهبری نهرو و ناصر و..، اعلام نموده بودند كه بعد از كسب استقلال، از راه «دموكراسی متعهد و مهتدی» به سمت دموكراسی پیش می روند. از جانب دیگر، شریعتی از این نمونه برای فهم و تبیین مفهوم امامت در تشیع كه به شكل خاصی قایل به تداوم نوعی رهبری فكری است، استفاده می نماید. تشیع به این قائل است كه در دورهٔ غیبت، دوره امامت خاص یا در تداوم نبوت آخر می یابد و در نگاه شریعتی در این دوران است كه رهبری عقیدتی فرهمند فردی در چند نسل تمام می شود و دموكراسی شروع می شود (مشابه تعریف «خاتمیت» نزد اقبال لاهوری كه معادل استقلال رأی آدمی از انتقال وحی توسط پیامبران است). ماهیت اندیشه و پیام شریعتی بعنوان یكی از معلمان اعتراض و انقلاب ضد استبداد و سلطه و اقتدارگاه خوب فهمیده نشده است. تفكر او عمیقا مردم سالارانه بود و استقلال، آزادی و عدالت جزء ذاتی آرمان های اصلی و اساسی شریعتی بود. این حكایت در اندیشه و راهكار «نوشریعتی»ها تا تحقق كامل طرح های توسعه ای كه به عدالت و آزادی و عرفان یا همبستگی معنوی بینجامد، همچنان باقی است، چونكه موانع و مشكلاتی كه هنوز در مقابل مردم وجود دارد، نشان داده است كه اندیشه و منش اعتراضی شریعتی وار همچنان زنده و مطرح است و مدافع خواست های حق طلبانه مردم و مطالبه گر از مسؤلان، تا رفتار و شیوه برخورد و مدیریت خویش را در مواجهه با بحران معیشتی-اجتماعی و حقوقی-سیاسی حاد كنونی، «اصلاح» كنند. * متن فوق طی بحثی كه در میزگردی با دكتر صادق زیبا كلام و دكتر سعید مدنی در روزنامه شرق به مناسبت هشتادششمین تولد دكتر علی شریعتی عنوان شد.
* انتشار یافته در كانال تلگرام نویسنده. ۵ آذر ۱۳۹۸
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب