پژوهشگر مذهبی:
استاد حکیمی ذخیره ای برای تاریخ خراسان بود
قائم: مدیر گروه سادات و مفاخر اسلامی بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی از مرحوم استاد محمدرضا حکیمی بعنوان یک روشنفکر برجسته دینی و ذخیره ای برای تاریخ خراسان یاد کرد.
غلامرضا جلالی در گفت و گو با خبرنگار معارف ایرنا گفت: استاد محمدرضا حکیمی یک شخصیت ذوابعادی بود که می توان از او هم بعنوان یک روشنفکر برجسته دینی یاد کرد و هم بعنوان شخصی بسیار باخبر از منابع پایه تشیع و اسلام شامل روایت یا قرآن کریم.
البته وی یک ادیب بلند پایه ای بود که در بالاترین سطح با ادبیات عرب ارتباط داشت و با ادبیات روز در دوره حیات خویش خصوصاً در دوران جوانی آشنا بود و توانست آثاری از خود بجای بگذارد که در پیش از انقلاب خصوصاً شرایط بعد از نهضت ملی و در دوره انقلاب توانست نقش موثری در معرفی چهره های برجسته جهان اسلام و معرفی آراء و نظرات و خدمات آن چهره ها داشته باشد.
وامدار شخصیت استاد هستیم
جلالی افزود: استاد حکیمی با منابع روایی در قالب مجموعه الحیات که رویکرد اقتصاد اسلامی در آن بسیار قوی بود، رهگشایی برای ارتباط با افرادی بود که درد دین داشتند و به خاطر دارم آثار استاد در دوره های مختلف در ایران بسیار مورد علاقه بیشتر جوانان، دانشگاهیان، پیشگامان حوزه و چهره های اصیل بود و از این جهت ما به صورتی وامدار شخصیت استاد خصوصاً در بحث آموزه های اصیل دینی و ارائه طریق نسبت به فهم انقلابی و اندیشه های اسلامی هستیم.
وی اضافه کرد: علامه حکیمی پیش از انقلاب اسلامی در جریان های مربوط به نهضت ملی و ۱۵ خرداد با افراد روشنفکر و پیشگامان روشنفکری دینی و حتی روشنفکران خراسان از نزدیک ارتباط داشت و با چهره هایی از مهدی اخوان ثالت تا شخصیت های ادیب و صاحبنظری مانند استاد محمدرضا شفیعی کدکنی ارتباط بسیاری داشت و همین طور با روشنفکران دینی خراسان آن روز و شخصیت هایی مانند دکتر علی شریعتی ارتباط خوبی داشت که در نهضت مقاومت ملی صاحبنظر و پیشگام بودند.
جلالی اضافه کرد: بنا بر این کتاب سرود جهش ها در شمار نخستین آثار وی بود که همزمان با نهضت امام خمینی (ه) در مشهد منتشر گردید. استاد حکیمی همگام با حرکت امام خمینی (ره) توانست وارد صحنه توحید اندیشه و هنر اندیشه رو به رشد و پاسخگو و در ارتباط مستقیم با نهضت اسلامی باشد. چون به منابع و آثار عربی کشورهای عرب زبان مانند مصر و سوریه از نزدیک ارتباط داشت و تعدادی از شخصیت های برجسته این کشورها را می شناخت و در بعضی از آثار خود آنان را معرفی نمود. در حقیقت او تفکری داشت که در زمینه جهان اسلام جزو پیشگامان آن نوع اندیشه ها شمرده می شد و توانست آن حرکت های چند بعدی را خصوصاً در حوزه تفکر اسلامی معرفی نماید.
مدیر گروه سادات و مفاخر اسلامی بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی اضافه کرد: علامه حکیمی به تهران سفر کرد و در آنجا باتوجه به ارتباط خوبی که با شفیعی کدکنی داشت، توانست ارتباطات خودرا توسعه دهد و رابطه های خوبی با جریان های روشنفکری آن زمان داشته باشد به شکلی که موسسه فرانکلین از وی دعوت کرد. باتوجه به اینکه علامه حکیمی بهترین مجموعه فکری و ادبی و ترجمه ها را منتشر می کرد ولی توانست در آنجا نیز نقش آفرین باشد و پایگاه بسیار والایی را در توحید اندیشه در آن زمان احراز کند.
گردآوری اندیشه های تشیع با یادنامه بزرگداشت علامه امینی
وی اضافه کرد: در همان دوره ها بود که استاد حکیمی در بزرگداشت علامه عبدالحسین امینی صاحب کتاب الغدیر یادنامه ای منتشر نمود و به یاد دارم وقتی این یادنامه منتشر گردید با استقبال صاحبنظران روبرو شد و علامه حکیمی توانست از کسانی مانند آیت الله سید موسی شبیری زنجانی مقاله دریافت کند که فکر و قلم آنان در آن زمان بعنوان پژوهش های محوری در تفکر دینی تلقی می شد. در حقیقت او توانست لایه ای از اندیشه های تشیع عصر خودش را و همچون به بهانه بزرگداشت علامه امینی گردآوری کند.
جلالی افزود: استاد حکیمی از بزرگان مکتب تفکیک شمرده می شد. در حقیقت او عنوان مکتب تفکیک را بوجود آورد و باتوجه به اینکه از شخصیت هایی مانند شیخ مجتبی قزوینی یا هاشم قزوینی و شخصیت هایی در شمار ایشان درس فرا گیرد، فضیلتی بزرگ برای وی شمرده می شد. البته وی در مکتب تفکیک نظر تجدید نظر داشت و نیازها و مقتضیات را درنظر می گرفت.
وی با بیان خاطره ای از جلسه استاد حکیمی با حضور شخصیت هایی همچون پروفسور یحیی بونو از مسلمانان برجسته فرانسه که سالیانی از محضر استاد سید جلال الدین آشتیانی استفاده کرده و مترجم برجسته قرآن به زبان فرانسه بود و برخی اساتید حوزه که تفکر فلسفی داشتند، گفت: در آن جلسه که تا پاسی از شب به طول کشید، یک مناقشه بسیار ارزشمندی بین استاد حکیمی و بونو و برخی اساتید بوجود آمد و در آنجا متوجه شدم که استاد حکیمی دیدگاه های جدید در تفسیر قرآن داشت که تا آن زمان هیچ یک از مفسران چنان بحث هایی را مطرح نکرده بودند.
وی با اشاره به تبحر استاد حکیمی در حوزه های هنر، ادبیات، علوم دینی و ادبیات کهن عربی اظهار داشت: وی بعنوان یک ادیب فرزانه که به یک جایگاه علمی بالایی دست پیدا کرده بود، به منابعی در خراسان عصر میرزا همچون عبدالجواد نیشابوری معروف به ادیب اول یا شیخ محمدتقی نیشابوری معروف به ادیب ثانی دسترسی داشت.
علامه حکیمی دیدگاه های تمدنی داشت
این پژوهشگر مذهبی اضافه کرد: علامه حکیمی بعنوان یک چهره تمدن ساز دیدگاه هایی تمدنی و اندیشه تمدنی داشت و من آرزو دارم اندیشه های تمدنی استاد حکیمی را معرفی کنم. چون دراین زمینه درباره شخصیت هایی مانند مرحوم آیت الله محمد واعظ زاده خراسانی و مرحوم عزیز الله عطاردی قوچانی کار کرده ام و دوست دارم درباره علامه حکیمی نیز چنین کاری را انجام دهم.
وی اضافه کرد: ساختار فکری و خدماتی که استاد حکیمی انجام داده و نگرش بسیار گسترده ای که به تمدن اسلامی داشته و همین طور ارتباطاتی که داشت موجب شد تا تعدادی از آرزوهای خودرا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ببیند و بااینکه نسبت به بخشی مسائل منتقد بود ولی افکار وی می تواند دستمایه فکری مناسبی برای نسل های بعد باشد، مشروط به اینکه بطور کلی از همه شخصیت ها در جایگاه خود به درستی استفاده نمائیم.
نگاه منتقدانه خودرا حفظ کنیم
جلالی افزود: ما باید به مقامی از اندیشه دست پیدا نماییم که نگاه منتقدانه خودرا حفظ نموده و یک مقلد کوردل نباشیم بلکه هر کسی دیدگاه خودرا داشته باشد. استاد حکیمی این خاصیت را داشت و خودش منبع خاطراتی بود که در این جلسات از حضورش استفاده می کردیم که امیدوارم این خاطرات ثبت و ضبط شود.
وی با اشاره به انتشار یادنامه ای از بزرگداشت مرحوم شیخ هاشم قزوینی اظهار داشت: استاد حکیمی نکاتی را آنجا بیان کرد که در یادنامه آمده است و علامه حکیمی حق استاد خودرا در آنجا به جا آورد و سخنان وی برای ما بعنوان یک الگو است. در حقیقت او ذخیره ای برای تاریخ خراسان بود. پیشینه خراسان و آرزوها و نگاه های آینده گرایانه ای که خراسانی ها داشتند در آموزه های استاد بازتاب پیدا کرده و می توانیم دیدگاه های وی را با برگزاری بزرگداشت ها و معرفی شخصیتش در سطح کلان جامعه استفاده نمائیم.
استاد حکیمی که به علت مبتلاشدن به کرونا در بیمارستان بستری شده بود و همچنان به علت ضعف جسمی شدید، یکشنبه شب ۳۱ مردادماه به رحمت الهی پیوست و امروز مراسم خاکسپاری پیکر وی با رعایت موازین بهداشتی پیشگیرانه در حرم مطهر امام رضا (ع) برگزار و در رواق دارالحجه به خاک سپرده شد.
حکیمی متولد ۱۴ فروردین ۱۳۱۴ شمسی (۱۳۵۴ قمری) در مشهد و پدرش عبدالوهاب از معتمدان و محترمان بازار این شهر بود. استاد حکیمی در سال ۱۳۲۰ تحصیلاتش را شروع کرد و در سال ۱۳۲۶ وارد حوزه علمیه خراسان شد و ۲۰ سال از عمر خودرا در این عرصه به تحصیل دروس مقدمات و سطح، خارج، فلسفه، ادبیات عرب، نجوم و تقویم گذراند.
محمد تقی ادیب نیشابوری، شیخ مجتبی قزوینی خراسانی، سید محمدهادی میلانی، احمد مدرس یزدی، اسماعیل نجومیان، حاج سید ابوالحسن حافظیان و حاجی خان مخیری از با اهمیت ترین اساتید وی بودند. او علوم غریبه، رمل و اوفاق را نزد ابوالحسن حافظیان و شیخ مجتبی قزوینی آموخت. استاد حکیمی اجازه اجتهاد را از آقابزرگ تهرانی در سال ۱۳۴۸ شمسی دریافت کرد.
کتاب الحیاة یک دایرةالمعارف اسلامی است و از شهرت و اعتبار خاصی در جهان اسلام برخوردارست. این اثر ۱۲ جلدی به زبان عربی، نوشته زنده یاد محمدرضا حکیمی و دو برادرش علی و محمد حکیمی است. شروع نگارش این کتاب در سال ۱۳۵۳ بوده و آخرین جلد آن در سال ۱۳۹۴ انتشار یافته است. هدف نویسندگان، ارائه سیمای اسلام و تشیع، بر محور عدالت اجتماعی و آزادگی فردی بوده و منبع اصلی خودرا قرآن و حدیث دانسته اند. احمد آرام شش جلد اول را به فارسی ترجمه کرده است.
کتاب «منهای فقر» اثری برگرفته از مجموعه آثار علامه محمدرضا حکیمی و حاوی دیدگاه عدالت خواهانه علامه حکیمی و حاوی موضوعات اقتصادی در اسلام و نحوه مواجهه پیشوایان دینی با موضوع فقر است.
رهبر معظم انقلاب با صدور پیامی از استاد حکیمی بعنوان دانشمندی جامع، ادیبی چیره دست، اندیشه ورزی نوآور و اسلام شناسی عدالتخواه یاد کرده و افزودند: ایشان عمر را فارغ از آرایه ها و پیرایه های مادی، در خدمت معارف والای قرآن و سنّت، گذرانده و آثاری باارزش از خود به جا نهادند.
ایشان استاد حکیمی را رفیق دیرین دانسته و اضافه کردند: بهره گیری از محضر پر فیض و نفس گرمِ استادان معرفت و معنویت در مشهد مقدس، ذخیره ای از توکل و تعبّد و غنای نفس در دل و جان این شخصیت عزیز به جا نهاده بود که تا آخر عمر با برکتش وی را استوار می داشت.
منبع: قائم
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب