رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی:
زعمای حوزه های علمیه به فضای مجازی اهتمام ویژه داشته باشند
به گزارش قائم رئیس و موسس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی از تهدیدهای فضای مجازی بعنوان سیل بنیان کن عقاید و اخلاق و شریعت یاد کرد و از علمای حوزه های علمیه خواست در این حوزه اهتمام ویژه داشته باشند.
به گزارش قائم به نقل از ایرنا آیت الله علی اکبر رشاد روز دوشنبه در مراسم رونمایی از کتاب الهیات سایبر نوشته حجت الاسلام علیرضا قائمی نیا (پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۴۰۰) اظهار داشت: امروز سیل بنیان کن عقاید، سبک زندگی، اخلاق، شریعت و دینداری ما را تهدید و ویران می کند و ما به جزئیات مشغول هستیم. بنابراین زعمای حوزه های علمیه باید اهتمام ویژه در این حوزه داشته باشند.
وی اضافه کرد: همه شئون ما به شکل ایجابی و سلبی صدمه دیده است. حوزه در این حوزه فاصله زیادی با تکلیف و آنچه ضروریست دارد. سایبر یک حوزه مطالعات فلسفی و هستی شناختی دارد. اگر زمانی از وجود ذهنی سخن می گفتیم امروز باید بدانیم سایبر نیر یک وجود خارجی است و فهم این هستی کار دشوار و فوق العاده ضروریست.
رشاد افزود: در کلام و عقاید هم انبوهی از سوالات و شبهات ساخته شده است. آیا کلاس درسی در این حوزه وجود دارد چه برسد به اینکه رشته ای تاسیس کرده باشیم. امروز در قلمرو اخلاق، حقوق، فقه و سایر موضوعات مطرح گردیده است.
رئیس حوزه های علمیه استان تهران اظهار داشت: سایبر و سایبرنتیک یک مبحث جدید است که کسی هنوز به آن نپرداخته است؛ در حالیکه فضای مجازی همه زندگی بشر معاصر را فراگرفته و این موجی که شروع شده تا مدت ها با جهان زیست سایبری همچنان توسعه خواهد یافت.
موضوع های جدید کوچک بسیاری داریم که در تکامل زندگی بشر موثر نیستند ولی این مورد همه زندگی انسان را تحت تأثیر قرار داده و آینده بشریت را به شدت دگرگون خواهد نمود.
وی با تجلیل از آثار حجت الاسلام علیرضا قائمی نیا اظهار داشت: کارهای این اندیشمند همواره با نوآوری همراه و وی پیشگام و پیشتاز در مبحث های جدید است. آثار گوناگونی در زمینه های مختلف از وی انتشار یافته است و کتاب الهیات سایبر یکی از آثار جدید وی است.
انتقاد بدون راهکار، تخریب است
رشاد اضافه کرد: حوزه علمیه در دو یا سه دهه اخیر تحولات تکاملی داشته و قابل مقایسه با تحولاتی است که در قرون گذشته در حوزه واقع شده است. گاهی تحولات یک یا دو قرن طول می کشد ولی در دهه های اخیر تحولات پرشتابی داشته ایم که قابل مقایسه با قبل نیست. ولی یکی از آفات این است که برخی تحولات به علت خام بودن یا عدم انعکاس، به خوبی دیده نمی گردد بگونه ای که به مرز انکار می رسد.
وی افزود: برخی نقدها به حوزه وارد است ولی باید به روش صحیح صورت گیرد. مثلاً به جای اینکه به کارشناسان بگوییم به مردم یا طلبه ها گفته می شود در حالیکه طلبه، تصمیم گیر یا تصمیم ساز نیست و حتی گاهی سبب از بین رفتن انگیزه و نشاط طلبه در تحصیل می شود.
این استاد حوزه اضافه کرد: بعضی نقدها از سر ناآگاهی است ولی من به حوزه خوش بین هستم. باور دارم اگر دو یا سه نفر منتقد حوزه در کشور وجود داشته باشد یکی از آنان من هستم ولی انتقاد سلبی صرف و نابجا بودن و بدون عرضه راهکار منسجم عملی، اثربخش نیست بلکه تخریب است.
تحولات حوزه های علمیه فراخور تحولات جهانی نیست
وی افزود: انتقاد باید جهت دار و روشمند باشد. ما از ۵۰۰ صدمه توانسته ایم ۱۸۰ صدمه را برگزینیم و راهکار عرضه کرده ایم ولی در بعضی زمینه ها خیلی عقب هستیم. این تحولات حوزه فراخور تحولات جهانی نیست و اگر فعال و پیشرو نباشیم، تحولات ما را با خود خواهد برد.
رشاد ضمن اشاره به پویایی فقه شیعه اظهار داشت: اجتهاد هیچ توقفی ندارد و در هر مسئله ای راهکار دارد که یکی از ا ین مسائل، حوزه سایبر است که قلمرو وسیعی دارد و از حوزه انتظار است در این حوزه فعال باشد. زمانی نگران بودیم که در هوش مصنوعی صدمه ببینیم. مثلاً این مورد مطرح می شد که تجرد روح را زیر سوال می برد که حالا مسئله بسیار پیش رفته است. منظور از الهیات در کتاب قائمی نیا هر چیزی است که در ارتباط با دین می شود و به مفهوم الهیات به مفهوم الاخص نیست که در فلسفه به کار می رود.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اضافه کرد: حوزه های علمیه باید همراه با فقه کارهای کلامی و فلسفی هم بکنند و بحث های اخلاقی را هم مطرح کنند. ایجاد رشته ای در حوزه سایبر بعنوان یک رشته علمی پژوهش محور مطرح است و سال ها طول می کشد تا به بهره برداری برسد.
سیستم مجازی در آینده انسان حقیقی را مدیریت خواهد کرد
حجت الاسلام عبدالحسین خسروپناه استاد حکمت و فلسفه اظهار داشت: این کتاب را میتوان یک کتاب فلسفی دانست که هم به امور عامه سایبر و هم به الهیات به معنای اخص پرداخته است. بنابراین بحث هایی مانند هستی شناسی سایبر، نشانه شناسی سایبر، زبان شناسی سایبر، پدیدارشناسی سایبر و دینداری و ایمان گرایی سایبری و نسبت فضای مجازی و سایبر با مقوله هایی مانند معنویت یا زندگی در این کتاب آمده است.
وی ادامه داد: این اثر در واقع حاصل یک عمر تلاش است. چون فقط اینجا نمی خواهیم تجلیلی از نویسنده کتاب نماییم. انسان یک عمر بنشیند زحمت بکشد حاصل آن الهیات سایبری است. من که درگیر مباحث جدید هستم، به اندک می فهمم هنوز نقص در درک این مباحث داریم. در چنین مباحثی انسان ساعت ها مطالعه می کند و چند برابر آن باید بیاندیشد تا چنین کاری را انجام دهد.
این استاد دانشگاه افزود: ده ها پرسش در این کتاب پاسخ داده شده است. مانند پرسش از هستی و حقیقت مجازی و اینکه نسبت این حقیقت به عالم مثال چیست. پرسش از اتساع و ظهور سایبری، بحث نسبی گرایی در عقلانیت، تکثرگرایی معرفت در فضای سایبری، خصوصیت های زبان سایبری، فضای سایبر و دینداری وجودی و ایمان گرایی سیار، روح دیجیتال، خدای دیجیتال، بحث جبرگرایی سایبر و ده ها پرسش دیگر. هر یک از این پرسش ها نیازمند ساعت ها فکر است. ما باید قدردان اندیشیدن های آقای قائمی نیا باشیم که بابی را باز کردند و هر یک از مقولات این کتاب می تواند یک کتاب مستقل شود.
وی افزود: گاهی گفته می شود مقصود از سایبر فضای سایبری است در حالیکه فضای سایبری مجموعه ای از نرم افزارهای قابل استفاده از راه اینترنت و کامپیوتر است و در واقع مجموعه الکترون ها و قوانین کوانتوم مکانیک است که به ما اجازه می دهد از این فضای مجازی استفاده نماییم. ایجاد اطلاعات، ذخیره اطلاعات، اصلاح و اشتراک اطلاعات در این معنا نهفته است.
خسروپناه اضافه کرد: گاهی منظور از سایبر، سایبرنتیک (Cybernetics) است که در فرهنگ ارتباطات نام نظریه ای است که مناسبات انسان را با ماشین بیان می کند که یک ریاضی دان آمریکایی به نام بینر در سال ۱۹۴۸ بیان کرد که با این معنا در علوم انسانی تحول به وجود آمد. یکی از دستاوردهای همین نظریه سایبرنتیک است. رشته های سیستم های کنترل و پایداری سیستم های زیست شناسی و سایر رشته ها.
معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی اضافه کرد: نسبت انسان با این سیستم های مجازی بسیار پیچیده است. چون هم انسان این سیستم و نسبت را می سازد و هم این نسبت انسان را و به نظر من این گونه که سایبرنتیک پیش می رود، گرچه در میانه راه است ولی نقش انسان نقش حداکثری بر ماشین است ولی به مرور زمان نقش انسان حداقل خواهد شد و ماشین نقشی حداکثری خواهد داشت؛ بخصوص با عنایت به گستردگی هوش مصنوعی.
وی ادامه داد: امروز هوش مصنوعی که با دست بشر برنامه ریزی می شود، مسائلی را حل می کند که بشر توان حل آنرا ندارد و می تواند تاثیری بر انسان بگذارد که انسان توان مدیریت آن تأثیر ماشین و تاثر انسان را پیدا نکند. در آینده با جهانی روبرو خواهیم بود که سیستم مجازی انسان حقیقی را مدیریت خواهد نمود که این نیازمند بحث های فلسفی و مدیریتی و سایر عرصه های علوم اجتماعی است.
خسروپناه از اهل رسانه خواست به جای پرداختن به سخنان ژورنالیستی، به ترویج چنین کتاب هایی بپردازند تا نسل جوان این راه را ادامه دهند که چنین کارهایی مایه افتخار جهان اسلام و تشیع است.
تاثیرپذیری از اندیشه های علامه طباطبایی و شهید مطهری در نگارش کتاب
حجت الاسلام علیرضا قائمی نیا با اشاره به خصوصیت های فضای سایبر اظهار داشت: هدف من از تالیف این کتاب این است که مردم به سایبر بعنوان ابزار ساده نگاه نکنند و باید در نسبت خودمان با فضای سایبر تامل نماییم. چون تأثیر فراوانی بر تفکر، فرهنگ و سبک زندگی ما دارد.
وی شکل گیری تالیف این کتاب را در ارتباط با سال ۹۵ دانست و اظهار داشت: از سال ۷۰ که مشغول تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد بودم، مطالعاتی در این حوزه داشتم. البته در آن موقع کتابی در این حوزه نوشته نشده بود ولی حالا با حجم گسترده ای از ترجمه علوم شناختی، سایبری و هوش مصنوعی روبرو می باشیم که باید نسبت به آنها رویکرد انتقادی داشته باشیم. البته منظورم از رویکرد انتقادی یعنی توجه کردن به بنیان های عمیق فکری و فلسفی این فضاست.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی از تأثیر نظریات و افکار علامه طباطبایی صاحب المیزان و استاد شهید مرتضی مطهری در نوشتن کتابش سخن گفت و اضافه کرد: من از نظریه اعتباریات علامه طباطبایی وام گرفته و به نسبت انسان با فضای مجازی پرداخته و به نتایجی دست یافتم. اندیشه شهید مطهری درباره آزادی معنوی و آزادی دیجیتال هم در نوشتن این کتاب موثر بوده است.
وی ضمن اشاره به مشکلات فضای سایبر در حوزه فلسفه اظهار داشت: امروز نظریه در فلسفه فضای سایبر وجود ندارد و باید یکی از زمینه های فعالیت حوزه های علمیه موضوعات سایبری، فناوری های شناختی و هوش مصنوعی باشد.
قائمی نیا با بیان برخی خصوصیت های هوش مصنوعی اظهار داشت: در آینده هوش مصنوعی بحث عصب رسانه ها را مطرح خواهد کرد، بگونه ای که انسان بدون رفتن به کامپیوتر و گوشی همراه با فضای مجازی ارتباط برقرار کند. البته تصور چنین چیزهایی برای ما دشوار است ولی ابعاد الهیاتی مشکل آفرینی هم خواهد داشت.
منبع: qawem.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب